O programie rozwoju kolei miejskich w Polsce

Program SKM POLSKA, realizowany od sierpnia 2002 początkowo przez Instytut Rozwoju i Promocji Kolei, a potem przez Adam Fularza, ma na celu jak najszybsze utworzenie niezależnych sieci kolei miejskich obsługujących ruch miejski w aglomeracjach polskich.

W Polsce jedynie trzy koleje SKM Warszawa, PKP WKD sp. z o.o. oraz PKP SKM sp. z o.o. można uznać za koleje miejskie, czyli spełniające kryterium ruchu z częstotliwością powyżej 30 minut i obsługujące obszar zurbanizowany. Trójmiejska PKP SKM kursuje ze średnią częstotliwością co 7,5 minuty i oferuje 231 pociągów miejskich (IX.2002) w dobie. Podwarszawska WKD oferuje 119 pociągów miejskich w dobie (IX.2002). Obydwie koleje dysponują wydzielonym torowiskiem kolejowym.

I na tym kończy się świat kolei miejskich w Polsce, mimo że aglomeracji w naszym kraju jest sporo. Wzorując się na doświadczeniach niemieckich i tamtejszych systemach szybkich kolei miejskich (17 tego typu systemów), autor zbadał przebieg sieci kolejowej przez aglomeracje i większe miasta Polski. Wyniki badań struktur miejskich są bardzo zadowalające- ekonomicznie uzasadnione jest stworzenie 28 systemów kolei miejskich i podmiejskich !

W badaniach posłużono się wynikami pomiarów ruchu samochodowego GDDP z roku 2000, szczegółowymi planami aglomeracji polskich Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, które obejmowały także gęstość zaludnienia i podział funkcjonalny tych aglomeracji oraz szczegółowym materiałem kartograficznym. Analizowano obecną ofertę komunikacji publicznej w badanych korytarzach transportowych oraz w większości przypadków dokonano skróconych wizji lokalnych.

Koleje miejskie spełniają kryteria ekonomiczności. Przewożąc duże potoki na krótkie dystanse, osiągają najwyższą rentowność spośród wszystkich polskich kolei. Dodatkowo odciążają przeciążony układ drogowy, przez co zwiększają dobrobyt użytkowników dróg i mieszkańców miast. W aglomeracjach kolej jest szczególnie potrzebna- ona pozwala szybko przebić się przez zatłoczone miasto, skutecznie unikając wszystkich niedogodności układu drogowego. Działa niemalże jak metro- kursuje często i oferuje bezkonkurencyjny czas przejazdu przez aglomerację.

Występuje silny ruch wzbudzony- klienci pojawiają się, ponieważ nagle zaoferowano im dogodną możliwość podróży do odległego miejsca pracy w aglomeracji, i gdyby nie kolej miejska, nigdy by do niej nie dojeżdżali przez zatłoczony układ drogowy. Należy mówić o wzroście dobrobytu- taki jest dokładnie efekt ekonomiczny tak znacznej poprawy transportu publiczengo strefy zurbanizowanej.

W fazie początkowej programu SKM Polska zamierza się wykorzystać jedynie dostępną infrastrukturę kolejową, co jest możliwe z powodu niewielkiej ilości pociągów pasażerskich jest technicznie możliwe, mimo iż może nastręczać trudności. Budowa nowej infrastruktury kolejowej jest zbyt droga i może mieć miejsce dopiero w przyszłości, po około 10-15 latach eksploatacji systemu.

Koleje SKM w Polsce w początkowej fazie będą cechować się relatywnie gęstym rozmieszczeniem przystanków, częstotliwościami co 20 lub 30 minut (jedynie w obrębie wielkich aglomeracji co 10 minut) i wykorzystają zmodernizowany tabor EZT lub lekkie wagony motorowe.

Polskie miasta wydają relatywnie bardzo dużo na infrastrukturę transportową, jednak w zasadzie jedynie inwestują w układ drogowy, np. wydatki Katowic na układ drogowy to ok. 300 mln PLN rocznie. Należy tym miastom zaproponować alternatywę i tym zajmuje się program SKM Polska. Realizacja kolei miejskiej dla rozwiązania problemów transportowych miast nie powinna być problemem finansowym i jest możliwa, zarówno organizacyjnie jak i finansowo.

Organizacyjnie będą to regionalne przedsiębiorstwa kolejowe, zarządzane z poziomu lokalnego, przy zminimalizowanej hierarchii, która nie jest już potrzebna w przedsiębiorstwach wykonujących tego typu przewozy. Opierać się będą na taryfie odrębnej od PR i innych przewoźników i najprawdopodobnej całkowitej niezależności organizacyjnej.

Wybrane systemy kolei miejskich objęte programem SKM POLSKA

autor projektów: Adam Fularz, 2002-2003