Adam Fularz

Pomysł wprowadzenia komunikacji szynowej o charakterze miejskim w rejonie Nowego Sącza po raz pierwszy został zaprezentowany przez prof. A. Rudnickiego w roku 1993 w ramach studium komunikacyjnego do szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego i wówczas wywołał tylko zdziwienie władz.

Ideą profesora było wprowadzenie pojazdu dwusystemowego na kształt modelu Karlsruhe w celu obsługi tego położonego nad Dunajcem zespołu miejskiego. Obecnie, po latach pojawiły się na rynku mniej skomplikowane i tańsze pojazdy szynowe. Możliwe jest dziś wprowadzenie systemu naziemnego metra- kolei miejskiej dużo mniejszym kosztem.

Przebieg linii kolejowych względem tkanki miejskiej jest bardzo korzystny. Kolej obejmuje najważniejsze ośrodki funkcjonalne miasta, a w obrębie historycznego centrum usytuowany jest przystanek kolejowy.

W pierwszej kolejności pożądanym wydaje się wprowadzenie systemu pre-metra kolejowego w relacji Stary Sącz- Biegonice- Nowy Sącz Główny- Nowy Sącz Miasto (Centrum) - Nowy Sącz Chełmiec. Czas przejazdu od stacji Chełmiec do stacji Nowy Sącz to około 9 minut, a do Starego Sącza dodatkowe 8 minut.

Proponowana jest nawet 20- minutowa częstotliwość w szczycie komunikacyjnym. Konieczne będzie dodanie dodatkowych przystanków w celu pozyskania większej liczby podróżnych. Koszt inwestycji to przede wszystkim tabor, musialaby tez powstać osobna spółka do obsługi połączeń, albo operatora wyłonionoby w drodze przetargu.

Zakładany jest zakup 3-4 lekkich składów ezt oraz wagonów motorowych, tzw. autobusów szynowych, co może kosztować około dwudziestukilku mln PLN. Koszt budowy dodatkowych przystanków może zostać odroczony w czasie. Pomocny może być miejscowy producent taboru do takich systemów naziemnego metra- nowosądecki Newag.

Koncepcja

Aby przejąć część ruchu na sieć szynową, należy tu wprowadzić kursujące z wysoką częstotliwością- co 30 do 60 minut „naziemne kolejowe metro"- lekkie pojazdy szynowe. System ten będzie charakteryzował się cechami produktu, jakim jest system kolei miejskiej lub aglomeracyjnej, tzn. wysoka częstotliwość kursowania, wysoka prędkość handlowa, kursy w godzinach 5.00 do 23.00. Jest to praktykowane w RFN, gdzie funkcjonuje 16 takich systemów wykorzystujących tory kolejowe dla transportu miejskiego (Berlin, Hamburg, Monachium, Stuttgart, Norymberga, Heidelberg/Mannheim/Ludwigshafen, Frankfurt nad Menem, Kolonia, Hannover, Zagłębie Ruhry, Lipsk, Drezno, Halle (Saale), Magdeburg, Rostock, Karlsruhe, Zagłębie Saary). Niekiedy wykorzystuje się także tramwaje dwusystemowe, lecz są one dużo droższą i nie zawsze uzasadnioną alternatywą. Obecna technika pozwala także w Polsce na wprowadzenie tego typu połączeń.

W Nowym Sączu wprowadzenie pojazdów komunikacji miejskiej i podmiejskiej na tory kolejowe jest możliwe, zarówno technicznie jak i ekonomicznie. Nowa technika pojazdów szynowych to umożliwia, np. nowy lub zmodernizowany autobus szynowy dobrze nadaje się do obsługi tej linii w trakcji spalinowej do Limanowej, a nowoczesny skład EZT, może obsłużyć zelektryfikowany odcinek podmiejski do Marcinkowic.

Konieczne jest także, by powstała unia taryfowa: tzn. bilet na szybki tramwaj był jednakowy jak na autobusy lokalnego przewoźnika, oraz by autobusy były skomunikowane z "naziemnym metrem" i by możliwe były dogodne przesiadki. W celu dopasowania systemu transportowego do struktury urbanizacji powstać muszą liczne nowe przystanki, tak by umożliwić wygodniejsze korzystanie z systemu.

Dzięki nowemu połączeniu o połowę-  z wielu miejsc aglomeracji szybka podróż transportem zbiorowym nie jest możliwa. Zatłoczona sieć drogowa zostanie odciążona, a jakość życia polepszy się z uwagi na zmniejszenie intensywności ruchu kołowego na drogach oraz związanych z tym zanieczyszczeń, hałasu i wypadków.

Zakłada się że w pierwszych latach działalności system przewiezie 750 tysięcy - 1 mln pasażerów rocznie, redukując ruch na pobliskiej drodze o od 5 do nawet 15 procent (dokładna ocena oddziaływania nie jest możliwa). Władzom miasta zalecono zakup nowego taboru- początkowo autobusów szynowych i składów takich jak EN-81 zdolnych do obsługi ruchu miejskiego i podmiejskiego.

Fot. Polski pojazd EN-81 używany był podczas próby utworzenia Kieleckiej Kolei Miejskiej i nadaje się do obsługi ruchu w naziemnej kolei miejskiej-  "SKM Nowy Sącz"

Natężenie ruchu pasażerskiego (ruch miejski, więc konieczna jest wysoka częstotliwość) i gęstość przystanków zaleca wykorzystanie takiego właśnie krótkiego pojazdu. W przypadku tej linii krótki pojazd  pojedzie szybciej (50-80 km/h, dla porównania warszawskie metro osiąga prędkość 60 km/h) od tradycyjnego taboru bez inwestycji w infrastrukturę, ze względu na mniejszy ciężar, także na odcinkach, gdzie obecnie tradycyjne pociągi kursują z prędkością zaledwie 30 km/h.

W celu wdrożenia projektu władzom miasta zaproponowano już kilkanaście lat temu, by zarząd miasta ogłosił przetarg na obsługę linii i jej uruchomienie. W Polsce istnieje kilku licencjonowanych przewoźników kolejowych (operatorów), np. w woj. podkarpackim jest to m. in. aktywny na południu województwa SKPL, mający renomę sezonowego, turystycznego pasażerskiego przewoźnika kolejowego. Przewoźnikiem kolejowym może też być lokalna spółka, lecz konieczna jest licencja zezwalająca na prowadzenie przewozów.

Z racji na złożony charakter przedsięwzięcia i możliwość jego porażki przy wykorzystaniu obarczonych problemami finansowymi spółek w rodzaju Przewozów Regionalnych, władzom miasta zaproponowano wykorzystanie niezależnego operatora do realizacji tego zadania.

Przyszłość

W przyszłości możliwe jest wprowadzenie elektrycznych zespołów trakcyjnych (EZT) w relacjach podmiejskich do Krynicy (dziś nieliczne połączenia osobowe dziennie) i do miast po stronie słowackiej, dokąd częste kursy kolei pasażerskiej zlikwidowano.

Możliwe jest nawet, iż zostaną dobudowane dodatkowe odcinki torowisk do centrów osiedli i okolicznych miast, gdy taki system okaże się popularny. Przewiduje się, iż system naziemnego metra kolejowego będzie ważnym środkiem transportu w tworzącej się aglomeracji.

opr. Adam Fularz 2002- 2019